Dat er een duurzaamheidsopdracht is voor ieder van ons, moge duidelijk zijn. Daarom is de NOV binnen het Landelijk Netwerk de Groene OK (LNGOK) vertegenwoordigd vanuit het NOV-platform Groene Orthopedie. Het LNGOK zet zich sinds 2021 in voor kennisontwikkeling, het delen van kennis en - natuurlijk - het toepassen van die kennis binnen de zorg. Pim van Egmond praat u bij over de stand van zaken: “De eerste stappen richting een meer duurzame orthopedische zorg zijn gezet. Omdat we samen méér kunnen en verder komen, roep ik alle collega-NOV-leden op om te kijken wat je met je vakgroep en je zorginstelling kunt aanpakken. Vanuit het NOV-platform en vanuit het LNGOK is informatie en actieve aanmoediging beschikbaar.”


 Zelfde zorg, beter klimaat
“Orthopedie is het ziekenhuisspecialisme dat relatief het meeste afval produceert. Ook gebruiken wij de meeste elektriciteit bij onze operaties. Beide hebben vooral te maken met onze strikte steriliteitseisen; met name de luchtbehandeling zorgt voor een zeer hoog elektriciteitsverbruik.” Vanuit het NOV-platform Groene Orthopedie zetten naast Pim van Egmond onder andere ook Rinse Meester, Thomas Nijman en Joris Bongers zich in voor meer bewustwording over de impact van de orthopedie op zaken als energieverbruik, milieu en klimaat. “Uiteraard blijft het leveren van de beste zorg voor de patiënt de standaard.” Daar eens met een frisse blik naar kijken kan al verrassend zijn, zoals kunstenaar Maria Koijk met haar ‘Operatie afval’ laat zien. Vervolgens is het kijken waar het minder en/of anders kan, zonder een negatieve invloed op kwaliteit, hygiëne of resultaat. “Soms doen we dingen al jaren op een bepaalde manier met het idee dat we daar goed aan doen - zonder dat dit echt onderbouwd is”, benadrukt Pim, “zoals het gebruik van de wegwerpborstels voor de operatieve handreiniging. Het standaardgebruik hiervan blijkt onnodig en draagt niet bij aan een betere steriliteit.”

Dit kan al
Binnen het Landelijk Netwerk de Groene OK (LNGOK) zijn alle snijdende specialismen vertegenwoordigd. Pim: “Op vijf grote thema’s bundelen we landelijke initiatieven: Anesthesiedampen & Medicijnresten; Barometer Groene OK; Circulaire werken & Plastic Afval; Energie; Leidraad Duurzaamheid in richtlijnen.” Inspirerende voorbeelden en factsheets op de LNGOK-website laten zien dat al aardig wat kennis beschikbaar is om per direct te implementeren, ook binnen de orthopedie. “Bij prothesiologie met opname blijkt een profylactische dekking van 24 uur niet nodig na de gebruikelijke preoperatieve gift”, laat Pim zien op het bijbehorende factsheet. “Het achterwege laten van de twee postoperatieve antibioticagiften bespaart antibiotica, verpakkingsmateriaal en werktijd, met gelijkblijvende kwaliteit van zorg.”
Pim geeft aan dat het NOV-platform Groene Orthopedie zich specifiek richt op wat niet door een ander specialisme aangereikt zal worden. “Denk daarbij bijvoorbeeld aan pulse lavage en aan cementsystemen. Daar moeten we samen met producenten zoeken naar herbruikbare varianten.” Uiteraard zijn er ook samenwerkingen: “Voor het gebruik van schroeven en platen trekken we op met de traumachirurgen.”

Leidraad duurzaamheid
Richtlijnen vormen een solide en weloverwogen basis onder het medisch handelen. Dat maakt richtlijnontwikkeling of -herziening tot het aangewezen moment om duurzame stappen te zetten. “Vanuit die overweging hebben ook wij bijgedragen aan de ontwikkeling van de Leidraad duurzaamheid.” Binnen die leidraad beschrijft de Methodologische handreiking hoe duurzaamheid kan worden meegenomen gedurende de richtlijnontwikkeling. De Inhoudelijke duurzaamheidsmodules evalueren onderwerpen waarbij duurzaamheid een rol speelt, zoals operatietechnieken, disposables versus reusables, en luchtbehandeling. “Het zou fantastisch zijn als we binnen de NOV structureel deze leidraad raadplegen wanneer we een richtlijn herzien of een nieuwe richtlijn ontwikkelen.”

In uw eigen ziekenhuis
De orthopedische zorg staat niet op zichzelf en dus vraagt ook verduurzamen een gezamenlijke focus. Pim somt op: “Op de operatiekamers is onder andere medewerking nodig van anesthesisten, operatieassistenten, collega’s, facilitair bedrijf, afvalverwerker, inkoop en de technische dient.” Je kunt daar niet als een Groene Don Quichot de duurzaamheidsstrijd aangaan. “Wil je groener werken, kijk dan of er al een duurzaamheidscoördinator is, of dat er een werkgroep voor de Groene OK/Green Team bestaat. Blijkt dat niet het geval, dan kun je de belangstelling inventariseren en er een starten. Op de website van het LNGOK staan veel tips hoe je kunt beginnen. Deze info staat ook op een rij op de NOV-website.” En aarzel niet om contact te zoeken met het NOV-platform Groene orthopedie “Wij staan open voor vragen, suggesties en opmerkingen hoe we collega-orthopeden het beste kunnen ondersteunen bij het verduurzamen van onze orthopedische zorg!”