“Zeg Maaike, laatst gaven wij samen een presentatie over voorste kruisbandblessures. Nu moet ik heel eerlijk zijn, want ik ben gevraagd zo’n zelfde presentatie te houden bij jullie collega’s.” Zonder het in de gaten te hebben, zette deze gespecialiseerde sportfysiotherapeut met dit telefoontje in 2017 de start van VKB United Breda in werking. Vanuit Amphia organiseerde Maaike van den Borne al jaarlijks een symposium over de voorste kruisband. Dat was gekoppeld aan een open netwerk met fysiotherapeuten in de regio. “Tja”, aldus Maaike, “Ik dacht: het is logisch dat die andere zorginstelling ook bij deze fysiotherapeut uitkomt. Ik dacht er direct achteraan: als we met twee partijen aandacht vragen voor hetzelfde probleem en daarbij dezelfde boodschap en inhoud hebben, dan kunnen we natuurlijk beter onze krachten bundelen.” Na intern overleg belde ze collega-orthopedisch chirurg Stefan Heijnen van Bergman Clinics en de sportfysiotherapeut in kwestie, Robert Jongh.

Iedereen overal dezelfde kwaliteit
De eerste aftrap was een avondoverleg, met vier orthopedisch chirurgen en een stuk of tien fysiotherapeuten. “Dat we samen verder wilden, was al snel duidelijk”, vertelt Stefan. Vervolgens kwamen de missie en de visie op papier. In het kort: de kwaliteit van de zorg rondom kruisbandletsels in onze regio moet beter. Maaike: “We merkten namelijk, en veel collega’s zullen dat herkennen, dat het veel uitmaakt bij welke fysiotherapeut een patiënt revalideert. We wilden fysiotherapeuten scholen. We wilden laagdrempelig met elkaar overleggen en revalidatieprotocollen maken, zodat patiënten overal dezelfde behandeling zouden krijgen.”
VKB United Breda was een feit. De revalidatieprotocollen kwamen er, evenals scholing voor fysiotherapeuten en een jaarlijks symposium. Afgelopen 2 september was er een groot symposium in het NAC stadion over de preventie van voorste kruisbandletsel; niet alleen voor fysiotherapeuten, maar ook voor bestuurders, trainers en coaches binnen sportverenigingen en voor gymdocenten. Maaike: “We hopen dat dit een eerste stap is richting meer aandacht voor blessurepreventie binnen sportverenigingen.” De presentaties blijven beschikbaar en sportverenigingen die willen, melden zich aan voor verdere ondersteuning.


Mooie opbrengst
De vraag aan Maaike en Stefan is: hoe gaat het in de praktijk; hoe hou je het netwerk draaiende en wat levert het op? “Nou, er zit best wel veel tijd in”, bekent Maaike. “Ons streven was en is een jaarlijks symposium en ieder jaar een aantal scholingsavonden te organiseren.” De structuur van de organisatie staat: “We hebben een bestuur en commissies. Maar we doen het in eigen tijd en natuurlijk zijn we goedwillende amateurs, geen ondernemers. Je krijgt te maken met facturen en regelingen waar we geen weet van hadden.” 
De grootste opbrengst tot nu toe zit ‘m in de samenwerking binnen VKB United Breda zelf, in de protocollen en in de behandelscholing van (sport)fysiotherapeuten. “Dat we het sámen doen, dat is de grootste winst”, onderstreept Stefan. “Die uitstraling naar buiten en naar binnen, dat is waardevol.” Daarbij doelt hij op het gehele netwerk, maar vooral op de trots dat Bergman Clinics en Amphia hierin samen optrekken. “Dat die combinatie er staat, dat we hetzelfde uitstralen en hetzelfde beleid hebben. Dat geeft duidelijkheid voor de fysiotherapeuten en het geeft duidelijkheid en vertrouwen bij patiënten.” Zij krijgen na hun operatie een protocol mee naar huis, met daarop het logo van VKB United Breda en de logo’s van zowel Amphia als Bergman Clinics. Dat is ook het verhaal richting fysiotherapeuten, vult Maaike aan: “Je werkt niet allemaal bij dezelfde organisatie. Maar je bent er wel allemaal voor de patiënt. En dus is het belangrijk dat de kwaliteit van zorg overal zo hoog mogelijk is. Daar heb je je verantwoordelijkheid voor te nemen. Samenwerking, afstemming en eenzelfde protocollering zijn gewoon belangrijk.”

Meer aandacht voor preventie
Wat preventie betreft is er nog een langere weg te gaan. “Een warming up is vaak het ondergeschoven kindje in een training”, weet Maaike. En dat terwijl is gebleken dat een specifieke warming up helpt om kruisbandletsel te voorkomen. De ESMA (European Sports Medicine Associates, onderdeel van de ESSKA - European Society for Sports Traumatology, Knee Surgery and Arthroscopy) ontwierp onder leiding van collega-orthopedisch chirurg Thomas Patt een specifieke warming up van zo’n vijf – zes minuten. Bewegingswetenschapper Anne Benjaminse, die zich in Groningen bezighoudt met onderzoek naar blessurepreventie, gaf adviezen hoe deze warming up te gebruiken en wat belangrijk is voor het slagen van de implementatie. Maaike: “We hopen deze bewezen, praktische en praktijkgerichte warming up bij sportverenigingen te laten landen en inmiddels zijn hier in de regio vijfentwintig sportclubs waar deze warming up zal worden aangeleerd door studenten fysiotherapie.” Dat is nodig, weten Stefan en Maaike vanuit hun gesprekken met geblesseerde sporters. Stefan: “Velen vinden die warming up maar saai. Ze komen voor het spelletje en willen direct met de voet of de stick aan de bal. Nog lang niet iedere sporter is zich bewust van het belang van een goede warming up. En als ze het weten, is dóen vaak nog een ander verhaal.” Maaike vult aan: “Ook bij de sportbonden is nog winst te behalen. Het is geen uitzondering dat na de zomer de competitie al start na een enkele trainingsweek. Dat is bijna vragen om problemen.” 
Het liefst breiden ze hun voorlichting over preventie uit naar docenten lichamelijke opvoeding; voor het basis- en het voortgezet onderwijs. “De jeugd is fysiek gezien veel passiever dan voorheen en hun beweegvaardigheden zijn beperkter. Ook dat draagt bij aan de groeiende incidentie voorstekruisbandletsel.”

VKB United’s wensen
1. Een gesloten netwerk
“Het liefst worden we een gesloten netwerk”, zegt Stefan. “Niet om uit te sluiten, maar om de kwaliteit van zorg te kunnen garanderen.” 
2. Meer gerichte preventie op grote schaal
Preventie zou een essentiële pijler van de gezondheidszorg moeten zijn, wat ook door de NOV wordt aangemoedigd. “Er is zoveel beschikbaar aan warming up-protocollen, filmpjes en dergelijke. Het zou super zijn als preventie een vanzelfsprekend onderdeel wordt van trainingen en sportprogramma’s. Het huidige model, waarbij veelal in eigen tijd aan preventie gewerkt moet worden is niet duurzaam. Daarom is het van groot belang dat landelijke en regionale organisaties dit oppakken.” Maaike benadrukt dat hier onder andere bij VKB United Breda serieuze belangstelling voor is, in samenwerking met mensen en organisaties uit hun brede netwerk, zoals VeiligheidNL. “Graag zou ik de kinderen zelf bereiken. Via TikTok, met medewerking van bekende TikTokkers. Die contacten hebben we, maar de financiering mist nog. Ook zou ik tijd willen steken in het benaderen van de CIOS- en de ALO-opleidingen, zodat gymdocenten meer kennis en vaardigheden hebben.”

Meer informatie

• Terugkijken presentaties symposium ‘Blessurepreventie in de sport’, 2 september 2024
• Steeds meer tienermeisjes krijgen knieblessures, orthopeden slaan alarm (Hart van Nederland, 12 augustus 2024)
• Het verband tussen psychosociale factoren en knieblessures bij vrouwelijke voetballers
• KNVB-oproep voor deelname aan UMCG-onderzoek naar voorste kruisbandblessures bij meiden en jonge vrouwen, met medewerking van Vivianne Miedema en Daniëlle van de Donk
• Preventieve warming up, specifiek gericht op voorste kruisbandletsel, met dank aan collega Thomas Patt